Już doskonale wiecie, dlaczego warto stosować ochronę UV. Teraz nadszedł czas na szersze rozeznanie się w temacie. Wybór filtra może w teorii wydawać się banalnie prosty, jednak są pewne kwestie, które niekiedy umykają naszej uwadze, a są niezwykle istotne.
SPF (Sun Protection Factor)
Z tym skrótem na pewno się już spotkaliście. SPF to współczynnik ochrony przed UVB, określa go stosunek ilości promieniowania UVB potrzebnego do wywołania rumienia skóry chronionej filtrem przeciwsłonecznym do ilości wymaganej do poparzenia tej samej niezabezpieczonej skóry (bez kremu z filtrem).
Tak naprawdę minimalna dawka rumieniowa jest dla każdego indywidualna, jednak na potrzeby badań wyciąga się średnią z wyników probantów.
SPF mierzy się za pomocą następującego wzoru:
MED (Minimal Erythema Dosis – minimalna dawka rumieniowa)
SPF = MED skóry zabezpieczonej / MED skóry niezabezpieczonej
W praktyce oznacza to, że nałożony produkt z SPF 50 będzie chronił skórę do momentu, gdy zostanie ona wystawiona na 50-krotnie większe promieniowanie UVB, niż jest to wymagane do poparzenia niezabezpieczonej skóry.
Produkty z SPF są klasyfikowane według poziomu ochrony przed UVB:
- niska (SPF 6,10)
- średnia (SPF 15, 20, 25)
- wysoka (SPF 30, 50)
- bardzo wysoka (SPF 50+)
DISCLAIMER: Są to wartości podane dla warunków laboratoryjnych, które nie uwzględniają różnego natężenia promieniowania o danych porach dnia, czy roku. Należy wziąć poprawkę na to, że w prawdziwym życiu filtr jest też podany m.in. na pot, czy mechaniczne ścieranie, więc nie można interpretować wartości SPF, jako faktora „wydłużenia” czasu na słońcu. Reaplikacja i tak jest konieczna. Dodatkowo, żaden filtr nie chroni w 100%. Nawet te o najwyższych wartościach SPF przepuszczają część promieniowania UV.
UVA-PF
PPD (Peristant Pigment Darkening)
Ten system oceny ochrony przed promieniowaniem UVA został opracowany w Japonii, gdzie zapoczątkowano pomiar PPD i wprowadzono skalę PA+. Korzystają z niego głównie kraje azjatyckie, ale też od jakiegoś czasu również europejskie.
PPD liczy się całkiem podobnie do SPF, tylko w tym przypadku sprawdzamy stosunek minimalnej dawki promieniowania UVA potrzebnej do spowodowania trwałej pigmentacji na skórze chronionej z produktem ochrony przeciwsłonecznej względem minimalnej dawki promieniowania UVA potrzebnej do spowodowania najmniejszego efektu pigmentacji na skórze niechronionej.
Wskaźnik PPD informuje nas, ile razy zmniejszy się dawka promieniowania UVA docierająca do skóry po zastosowaniu produktu przeciwsłonecznego. Może być on wyrażany liczbowo lub za pomocą skali PA+. Do pomiaru PPD stosuje się metodę in vivo, czyli badanie przeprowadzane jest na ludzkiej skórze.
Boots Rating System
Możecie się jeszcze spotkać z systemem Boot’sa, który od 1992 roku jest stosowany w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Polega on na określeniu stosunku ochrony przed UVA do UVB. Im wyższa liczba gwiazdek, tym lepsza ochrona przed promieniami UVA. Gdy na opakowaniu kremu przeciwsłonecznego zobaczymy pięć gwiazdek, oznacza to, że poziom ochrony UVA wynosi ponad 90% współczynnika ochrony UVB.
“UVA w kółku”
Taki symbol na opakowaniu filtra oznacza, że ochrona przed UVA wynosi co najmniej ⅓ wartości ochrony UVB (SPF) oraz zapewnia ochronę przed minimalną krytyczną długością fali (370 nm). Producent nie ma obowiązku umieszczania go na opakowaniu, choć jest to dobra praktyka i cenna informacja dla konsumenta.
Różne kraje, różne regulacje
O ile w przypadku oznaczania poziomu ochrony UVB pomiar SPF jest mniej więcej taki sam, tak z UVA nie jest już tak łatwo i zaczynają się lekkie schody. Z uwagi na to, że nie w każdym kraju regulacje dotyczące filtrów przeciwsłonecznych są jednakowe, możemy się spotkać z różnymi standardami odnoszącymi się do stopnia ochrony UV i metodami ich pomiaru.
Zacznijmy od naszego podwórka. Na terenie Unii Europejskiej wszystkie produkty kosmetyczne, a w tym produkty przeznaczone do ochrony przeciwsłonecznej, podlegają dyrektywie dotyczącej produktów kosmetycznych.
Dodatkowo, producenci muszą przestrzegać norm ISO (ISO 24442:2010, ISO 24442:2011, ISO 24443:2012). Po dokonaniu wszystkich pomiarów zgodnie z wytycznymi, należy podać wskaźnik ochrony przed promieniowaniem UVB, czyli wartość SPF. Podanie wskaźnika ochrony przed promieniowaniem UVA nie jest obowiązkowe.
W 2006 roku Komisja Europejska wydała jedynie zalecenie, które zawiera rekomendacje dotyczące oznakowań na kremach z SPF – w przeciwieństwie do dyrektywy, czy rozporządzenia, nie jest ono wiążące prawnie. Jesteśmy tak naprawdę zdani na dobre praktyki producentów.
Rekomenduje się, aby ochrona UVA powinna wynosić co najmniej ⅓ wartości ochrony przed UVB (SPF) – dowiedziono, że od takiej wartości współczynnika możliwe jest zapobieganie lub zmniejszenie niektórych biologicznych uszkodzenia skóry wywołanych promieniowaniem UV. Filtry UV powinny też zapewniać ochronę przed minimalną krytyczną długością fali wynoszącą 370 nm. Produkty, które spełniają te normy, otrzymają pieczęć UVA.
Azja
Regulacje w Japonii, Korei czy Chinach w dużej mierze przypominają te europejskie, z subtelnymi różnicami w poszczególnych krajach. Wymagane jest oznaczenie SPF z maksymalną wartością 50+. Stosuje się też wskaźnik PPD dla ochrony UVA. Większość krajów azjatyckich uznaje filtry przeciwsłoneczne za produkty medyczne. W Korei producenci muszą dodatkowo podawać listę składników zastosowanej kompozycji zapachowej, a w Japonii minimalne oznaczenie SPF może wynosić nawet 2.
Stany Zjednoczone
W USA filtry przeciwsłoneczne mają status leków dostępnych bez recepty (OTC), a nie kosmetyków. To warunkuje też ostrzejsze zasady wprowadzania kremów z SPF na rynek.
Dodatkowo muszą zostać przetestowane pod kątem działania SPF przy użyciu tych samych testów klinicznych wyznaczonych przez FDA. Wszystkie produkty muszą przejść test weryfikujący, czy produkt zapewnia wysoką ochronę zarówno przed UVA, jak i i UVB (broad spectrum). Aby wynik był pozytywny, należy wykazać, że krytyczna długość fali wynosi co najmniej 370 nm lub więcej (całkowity zakres UV to 280nm-400 nm) – dotyczy to jedynie produktów od SPF 15 wzwyż. Jeśli dany produkt nie spełnia wymogów, nadal może być sprzedawany, jednak bez oznaczenia broad spectrum.
Na etykiecie producent ma obowiązek podać zastosowane stężenie użytych filtrów oraz ostrzeżenia dotyczące stosowania. Przepisy FDA wymagają określenia na przedniej etykiecie dokładnego czasu ochrony podczas pływania lub pocenia się, jeśli chcemy oznaczyć produkt jako wodoodporny. Ponadto, producenci nie mogą już twierdzić, że ich filtry przeciwsłoneczne są „całkowicie wodoodporne” lub „odporne na pot”.
Warto też zaznaczyć, że w USA nie są dopuszczone do rynku niektóre substancje aktywne, z powodzeniem stosowane od lat jako filtry UVB/UVA co w UE – nadal są na liście oczekującej (m.in. Tinosorby).
Australia
W Australii sprawa ma się jeszcze inaczej. Filtry dzielą się na dwie kategorie:
Therapeutic Sunscreen (filtry terapeutyczne) – produkty przeznaczone do ochrony UV.
- produkty przeznaczone do ochrony UV z filtrem powyżej SPF 4
- kremy nawilżające z SPF wyższym niż 15
Cosmetic Sunscreen (filtry kosmetyczne) – produkty zawierające filtry UV, ale ich głównym celem produktu nie ochrona przeciwsłoneczna
- produkty do ust z SPF 4 lub wyższym
- podkłady z SPF 4 lub wyższym
- produkty nawilżające z SPF 15 lub mniejszym
- produkty do opalania z SPF 4 -15
W zależności od tego, w której grupie znajduje się dany produkt, jest on inaczej regulowany prawnie. Filtry terapeutyczne muszą być zatwierdzone przez TGA (Therapeutic Goods Administration — to odpowiednik amerykańskiego FDA). Ponadto, spełnienie wymagań „broad spectrum” jest wymagane dla wszystkich filtrów terapeutycznych oraz kosmetycznych, które mają minimum SPF 30. Wychodzi na to, że w Australii podchodzą do tematu dosyć rygorystycznie, ale nie ma się co dziwić — tamtejsze statystyki zachorowań na raka skóry mocno otwierają oczy.
Co warto zapamiętać?
Wszystkie oznaczenia dotyczące ochrony są miarodajne tylko wtedy, gdy nałożymy rekomendowaną ilość produktu (2mg/cm2 skóry).
Źródła
- Sunscreening Agents [2013], Latha M.S., Martis J.,Shobha V., Sham Shinde R., Bangera S., Krishnankutty B., Bellary S.,Varughese S.,Rao P.,Kumar N., The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology
- Exposure to Non-Extreme Solar UV Daylight: Spectral Characterization, Effects on Skin and Photoprotection [2014], Marionnet C., Tricaud C., Bernerd F., International Journal of Molecular Sciences
- Zalecenia Komisji z dnia 22 września 2006 r.w sprawie skuteczności produktów ochrony przeciwsłonecznej i odnoszących się do nich oświadczeń 2006/647/WE, Dziennik Urzędowy Komisji Europejskiej
-
In vitro assessment of the broad-spectrum ultraviolet protection of sunscreen products [2000], Diffey B,.Tanner R.P., Matts J.P., Nash F., Journal of the American Academy of Dermatology